Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) 1. Bölüm | Y. Jenar YEŞİLYURT

Tarihte, kendisini çok derinden etkileyen ve şekillendiren nadir olaylar vardır. Bu olaylar, farklı bir çok sonuçlar doğurur ve bu sonuçlar devamında çok fazla şeyi etkileyecek yeni sonuçlardır. Bu nadir olaylardan biri, Osmanlı-Rus savaşında yaşanmış bir olay, Plevne Savunmasıdır. Tarihin akışını hem bu savaş hem de savunma değiştirmiş ve derinden etkilemiştir. Bu savunmayı yazının diğer bölümünde anlatacağım.

OSMANLI-RUS SAVAŞI

Osmanlı ile Rus İmparatorluğu arasında yapılan, Rumi takvime göre 1293 yılına denk geldiği için “93 Harbi” (Harp (Harbi), savaş ) olarak da bilinen Osmanlı-Rus savaşı, Rus askerlerin İstanbul sınırına kadar geldiği, Balkanların* haritasının tamamen değiştiği, Rusların sıcak denizlere inme hayallerinin gerçekleşmesinde önemli rol oynamış bir savaştır. Savaşta askeri güçler, tahmini olarak; Osmanlı tarafında 280.000, Rusya, Romanya, Sırbistan ve Bulgaristan tarafında ise toplam, 1 milyon kişiye yakındır.  Osmanlı İmparatorluğu, ağır bir yenilgi almış olsa da, savunmasının çok zor geçilebildiği başarılı cepheler de vardı. Fakat kendisinden ekonomik, askeri altyapı ve asker sayısı açısından üstün olan Rus İmparatorluğu’na karşı kazanılma ihtimali yok denecek kadar azdı.

Savaşa hazırlıksız girmiş, hem iç karışıklıkları hem de bazı savaşların etkisinden kurtulamamış ve “Avrupa’nın Hasta Adamı” diye anılmaya başlanmış, siyasi ve ekonomik olarak diğer devletlere bağımlı, resmen kukla haline gelmiş bir imparatorlukla dönemin süper güçlerinden biri arasında yapılan bir savaştı bu. Savaşın başlıca sebepleri; Osmanlı Devleti’nde yaşanan azınlık isyanları (Fransız devrimi nedeniyle oraya çıkan milliyetçilik akımlarından kaynaklı), Rusya’nın Balkanlardaki genişleme siyaseti, Romanya ve Bulgaristan’ın bağımsızlık istekleriydi.** Rus İmparatorluğu, Balkanlardaki Osmanlı’nın ekonomik krizleri yüzünden vergilerini yükselttiği, egemenliği altına aldığı Balkan ülkelerini de isyana kışkırtıyordu.

Savaş başladığında, iki ordunun da güçlerini en yoğunlaştırdığı cephe, Tuna (Balkan) cephesiydi. Diğer cephe ise Kafkas cephesiydi. Kendilerinden her bakımdan üstün olan Rus ordusuna karşı, Osmanlı’lar direnemedi. Osmanlı’yı hem doğu, hem de batıdan kıskaca almak isteyen Rusya, 24 Nisan’da Osmanlı’ya bağlı Romanya’ya girdi. İlerlemesi durdurulamayan Ruslara karşı Osmanlılar, iki cephede de Ruslara karşı zorlu bir savunma savaşı vermek zorunda kaldılar. Tuna Nehri’nin kuzeyinde toplanmaya başlayan Rus ve Rumen orduları, topçularıyla nehirdeki Osmanlı Gambotlarını (Bir çeşit gemi.) dağıtmayı başardı. Nehirdeki Osmanlı deniz gücü ortadan kalkmıştı. Rusların denizi geçmesini engellemek ile görevlendirilen Osmanlı orduları henüz yetişememişti. Ruslar, nehri kolayca geçtiler. Bu başarısızlıkla, Ruslar avantajı ellerine geçirdiler, çünkü Tuna’dan sonra onlara karşı koyacak büyük bir engel yoktu.

Nehir geçildikten beş gün sonra, nehre en yakın yerler olan Niğbolu ve Ziştovi’ye saldırıldı. Kolayca kazandılar. Bu başarısızlıktan dolayı Abdülkerim Nadir Paşa(1) görevden alındı, yerine Mehmet Ali Paşa(2) getirildi. Bu genç paşanın bu göreve getirilmesi, asker birliğini bozdu. Rusya gibi büyük ve güçlü bir devlet karşısında, bir de disiplin bozulmuştu.

Nehrin geçilmesinden birkaç hafta sonra, 17 Temmuz’da Şıpka geçidi de düştü. Vidin’deki Osman Paşa birlikleri Şıpka Geçidi düşünce harekete geçti. Plevne yönüne gidilecek, bölge kontrol altına alınacak ve Niğbolu da kurtarılacaktı. (2. Bölümde Plevne Savunması olacak. )

Yiğit Jenar YEŞİLYURT (ODTÜ GV. Kayseri Okulları)
Öğrenci Teknoloji Takımı Üyesi

KİŞİLER

(1)=93 Harbi sırasında Rumeli Ordusu komutanlığı yapmış Osmanlı Türkü asker. 1807 yılında Kale yamağı Ahmed Ağa’nın oğlu olarak Eski Zağra’da doğdu.

(2)=Mehmed Ali Paşa ya da Ludwig Karl Friedrich Detroit, Alman kökenli bir Osmanlı generaliydi. 93 Harbi’nin ilk aylarında Tuna Cephesinin komutanıydı. Şair Nâzım Hikmet’in annesinin dedesidir. Ludwig Karl Friedrich Detroit 1827 yılında o zamanlar Prusya Krallığı’nın sınırları içinde yer alan Magdeburg şehrinde doğdu.

YERLER

*=Avrupa kıtasının güneydoğu kesiminde, İtalya Yarımadası’nın doğusu, Anadolu’nun batısı ve kuzeybatısında yer alan coğrafi ve kültürel bölge.

KAYNAKÇA

*=https://tr.wikipedia.org/wiki/Balkanlar#:~:text=Balkanlar%20veya%20Balkan%20Yar%C4%B1madas%C4%B1%2C%20Avrupa,G%C3%BCneydo%C4%9Fu%20Avrupa%20terimi%20de%20kullan%C4%B1l%C4%B1r.

**=https://dergipark.org.tr/tr/pub/anadoluakademi/issue/47554/600648#:~:text=Rumi%20takvime%20g%C3%B6re%201293%20y%C4%B1l%C4%B1na,ba%C4%9F%C4%B1ms%C4%B1zl%C4%B1k%20istekleri%20ve%20Panslavizm’dir.

(1)=https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87%C4%B1rpanl%C4%B1_Abd%C3%BClkerim_Nadir_Pa%C5%9Fa

(2)=https://tr.wikipedia.org/wiki/Mehmed_Ali_Pa%C5%9Fa_(m%C3%BC%C5%9Fir)

https://tr.wikipedia.org/wiki/93_Harbi