Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) 2. Bölüm Y. Jenar Yeşilyurt

Bu yazı, “Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi) 1. Bölüm” adındaki yazının (O.D.T.Ü G.V.O Akademik Blog) 2. Bölümüdür. İlk yazı da, bu yazı da Yiğit J. Yeşilyurt tarafından yazılmıştır.

1. Bölüm: https://www.blog.odtugvo.k12.tr/2022/05/05/osmanli-rus-savasi-93-harbi-1-bolum/

GAZİ OSMAN PAŞA

Birazdan bahsedeceğim Plevne Savunmasının kahramanı Gazi Osman Paşa, Tokat’ta ailesinin tek erkek çocuğu olarak 1833’te doğdu. Ailecek İstanbul’a göç ettiler. 7-8 yaşlarından itibaren askeri eğitim gördü ve bunları 1853’te tamamladı. Farsça ve Fransızca öğrendi. Kırım, Osmanlı-Rus Savaşı gibi savaşlarda üstün stratejiler kullanan deha, Nisan’ın 5. Gecesi, 1900 yılında vefat etti. Türbesi Fatih Camii avlusundadır.

PLEVNE MUHAREBELERİ

1. Muharebe

Rusya, Plevne’ye Osman Paşa’nın hareketinden* önce öncü kuvvet göndermişti ve buradaki Osmanlı askerlerinin bir kısmını bozguna uğratmıştı. Ancak bu kuvvetler, Niğbolu gibi çevreden Osmanlı takviyesinin gelmesi ile geri çekildiler. Bundan sonra, Rus birlikleri de takviye birlikler alarak 8500 kişiyle 19 Temmuz’da yeniden Plevne’ye geldiler. Şehri top ateşi altına aldılar. Kenti kuşatan 5. Rus tümen komutanı General Yuri Şuldner,(1) Osman Paşa ve onun birliklerinin gelişinden haberdardı. Bununla birlikte, Osmanlı askerlerinin, yorgun ve ümitsiz olduğunu, hızlı olursa Osmanlı’nın hazırlık yapamayacağını ve şehri alabileceğini düşünüyordu. Bu yüzden, askerleri tam olarak hazırlanmadan, 20 Temmuz’da şehrin hem kuzeyi hem de güneyinden saldırı emrini verdi. Ruslar şehirdeki Osmanlı birliklerine karşı üstünlük sağlar ve onları zor durumda bırakırken, Osman Paşa kuvvetleri gelince 13.000 kadar Osmanlı askerinin bir seri taarruzu ile bu değişti. Ruslar, pek çok asker ve önemli subaylarını kaybettiler ve Plevne’ye üç saat uzaklıktaki Brösliniçe şehrine kadar çekildiler, savaş Osmanlı üstünlüğü ile sona erdi. Bu savunmada yaklaşık 15.000 kişilik Osmanlı tarafında 1.000, 25.000 kişilik Rus tarafında ise 4.000 asker kayıp verildi.

2. Muharebe

Plevne’yi Ruslara karşı başarılı bir şekilde savunmuş olan Osman Paşa, takviye alınıp yeniden saldırılacağını bildiğinden hızla, şehir çevresinde daha fazla tahkimat** yapma emri verir. Bunlar, birbirleriyle tünellerle bağlı siperlerdi. Tahkimat yapılırken Sofya gibi çevre bölgelerden gelen takviyeler ile Osman Paşa’nın emrinde olan asker sayısı 23.000-25.000 kişiye, top sayısı ise 60’a ulaşır. Buna karşın Romanya ve çevre birliklerden gelen takviyeler ile Rusların kuşatma için yaklaşık 36.000 askeri, 175 tane de topu olur. 31 Temmuz’da Rusya asker ve top yönünden üstünlük sağladığı için ordularının zafer kazanacağı düşüncesiyle yine saldırır. Fakat iyi mevzilenmiş Osmanlı Ordularının etkili saldırılarıyla Rus askerlerinin dörtte birinden fazlası ya hayatını kaybetmiş ya da yaralanmıştır. Bu yüzden; Ruslar, Osmanlı’nın yaklaşık 2.000 kişilik kaybına karşın 7500 asker kaybı ve ağır bir yenilgiyle yine geri çekilirler.

3. Muharebe

2. Plevne Savunmasından sonra Osman Paşa, bir saldırı ile, kuşatma yapan Rus birliklerini yok edebilirdi, fakat bu imkanı kullanamadı. Osman Paşa, Rusların bu sefer kendi ordusunu tamamen kuşatma altına alacağını fark ettiğinden, Plevne’den çekilip Ruslara karşı başka bir yerde savunma hattı kurmak istiyordu. Bu fikrini, dönemin Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid’e(2) sundu ama kabul edilmedi çünkü bu savunma tüm dünyanın dikkatini çekmişti ve Abdülhamid, bu direnişin sürmesi ile Rusları Uluslararası Kamuoyunda baskı altına alarak savaşın Osmanlı lehine sonuçlanmasını sağlayacak diplomatik bir başarı kazanmayı istiyordu. Bu arada Osman Paşa, Süleyman Paşa ve Mehmet Ali Paşa ile yazışmalar yapar ve bunun akabinde bu paşalar Osman Paşa’nın bir aldatma amaçlı saldırı düzenleyip düşmanı oyalarken eş zamanlı Rus ordusuna saldırıp Rusları Bulgaristan’daki mevzilerinden atılabileceğini belirtirler. Osman Paşa bu plana ve iki paşanın sözüne uyarak 31 Ağustos 1877 tarihinde, 1.300 Rus askerinin hayatına mal olan, Osmanlıların ise 1.000 asker kaybettiği küçük bir atlı saldırısı yaptı. Ancak Şıpka ordusu komutanı Süleyman Paşa ve Mehmet Ali Paşa Osman Paşa’ya söz verdikleri şekilde Ruslara aynı anda eş zamanlı bir saldırı yapamadılar. Neticede harekât yarıda kesilmek zorunda kalındı. Bu sırada, şehri kuşatacak olan Rus askerlerinin sayısı 100.000’e ulaştı. Ayrıca 45.000 kişilik Rumen askeri birliği de Ruslara yardıma gelmişti. Osmanlı tarafında ise yaklaşık 30.000 asker vardı. 11 Eylül’de, şehir Rus ve Rumen orduları tarafından kuşatılmaya başlandı. Ordular, şehrin güney mevzilerini ele geçirmişti ama kayıpları da fazlaydı. Çünkü Abdülhamid ve Abdülaziz (Osmanlı’nın dağılma döneminde tahtta olan padişahlarından) döneminde ordu modern top ve tüfeklerle donatılmıştı. Rus ve Rumenlerde olmayan, Krupp Topları, çok hızlı ve seri ateş edebilen Henri Martin ve Winchester tüfekleri Osmanlı’ya üstünlük sağlıyordu. Bu üstünlükle, Osmanlı Orduları kaybettikleri yerleri geri aldılar. Bu ana kadar, Ruslar 20.000 asker, Osmanlılar ise sadece 5.000 kişi kayıp vermişti. Bu muharebe de Osmanlı üstünlüğü ile sonuçlandı ve Ruslar, üst üste 3 kez aldıkları yenilgilerin ardından, anlık saldırıların işe yaramadığını, şehrin her yönden kuşatılması gerektiğini iyiden iyiye anlamaya başladılar. Bu da Plevne’nin düşmesini sağlayacaktı. (3. Bölüm’de Plevne’nin düşüşü ve savaşın etkileri olacak.)

Yiğit Jenar Yeşilyurt

*= Osmanlı-Rus Savaşı 1. Bölüm- Y. Jenar YEŞİLYURT son paragraf “Nehrin geçilmesinden birkaç hafta sonra, 17 Temmuz’da Şıpka geçidi de düştü. Vidin’deki Osman Paşa birlikleri Şıpka Geçidi düşünce harekete geçti. Plevne yönüne gidilecek, bölge kontrol altına alınacak ve Niğbolu da kurtarılacaktı.”

**=Bir yeri düşman saldırısına karşı koyabilecek duruma getirmek için yapılan hendek, siper, haberleşme gibi savunma tesislerine verilen ad.

***= 31 Mart Vakası, II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’da yönetime karşı yapılmış büyük bir ayaklanma ve darbe teşebbüsüdür. Rumî Takvim’e göre 31 Mart 1325’te başladığı için bu adla anılmıştır. On üç gün süren ayaklanma, II. Meşrutiyet döneminin en önemli olaylarından biri olarak kabul edilir.

KİŞİLER

(1): Şilder-Şuldner Askeri okullarda yetiştikten sonra 27 Temmuz 1837 tarihinde Yekaterinburg‘da Rus ordusuna katıldı. 1853 yılında yüzbaşı, 1855 yılında yarbay, 1 yıl sonra da albay rütbesine erişti. 1863 yılında Polonya‘daki Ocak Ayaklanmasının bastırılmasında görev aldı. 19 Nisan 1864 tarihinde tümgeneral rütbesine ulaştı. 13 Nisan 1870 tarihinde İmparatorluk bölüğüne tayin edildi. 21 Haziran 1872 tarihinde 5. piyade ordusu kumandanlığına getirildi. 30 Ağustos 1873 tarihinde korgeneral ve bölük kumandanı oldu.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ilan edildiğinde Şilder-Şuldner’in bölüğü Tuna nehrinin Romanya tarafına sevk edildi. Şilder-Şuldner’in bölüğü Osmanlılara karşı Niğbolu Muharebesi‘ni kazandı. Daha sonra Nikolay Kridener’le birlikte Plevne Muharebesi‘ne kumandanlık etti.

(2): Osmanlı İmparatorluğu’nun 34. padişahı, 113. İslam halifesi ve çöküş sürecindeki devlette mutlak hakimiyet sağlayan son padişah. Tahtta kaldığı yıllarda imparatorluk dağılma dönemini yaşadı; başta Balkanlar olmak üzere çeşitli bölgelerde çıkan isyanlara ve Rusya İmparatorluğu’na karşı kaybedilen 93 Harbi’ne tanıklık etti. 31 Ağustos 1876’da tahta çıktı ve 31 Mart Vakası’ndan*** kısa bir süre sonra, 27 Nisan 1909’da, tahttan indirilene kadar ülkeyi yönetti.

KAYNAKÇA

*=https://www.blog.odtugvo.k12.tr/2022/05/05/osmanli-rus-savasi-93-harbi-1-bolum/

**=https://www.milliyet.com.tr/egitim/sozluk/tahkimat-ne-demek-tdk-sozluk-anlami-nedir-tahkimat-turleri-nelerdir-6548117

***= https://tr.wikipedia.org/wiki/31_Mart_Vakas%C4%B1#:~:text=31%20Mart%20Vakas%C4%B1%20(Kalk%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1%2C%20%C4%B0syan%C4%B1,ba%C5%9Flad%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20i%C3%A7in%20bu%20adla%20an%C4%B1lm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r.&text=Hareket%20Ordusu%20taraf%C4%B1ndan%20isyan%20bast%C4%B1r%C4%B1ld%C4%B1.

(1): https://tr.wikipedia.org/wiki/Yuri_%C5%9Eilder-%C5%9Euldner

(2): https://tr.wikipedia.org/wiki/II._Abd%C3%BClhamid

İlber Ortaylı , https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/plevne-kahramani-41492470

İlber Ortaylı, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/gazi-osman-pasa-40790590

https://tr.wikipedia.org/wiki/Plevne_Savunmas%C4%B1

https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1-Rus_sava%C5%9Flar%C4%B1

RESİM KAYNAKÇASI

https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Dmitriev_003.jpg